- نویسنده
- 0 نظر
- 1380 بازدید
موضوع تصرف عدوانی یکی از مباحث بسیار مهم در نظام حقوقی کشور محسوب می‌شود که افراد می‌توانند به موجب آن، نسبت به استرداد مالی که به ناحق از آن خارج شده است، از طریق مراجع قضایی شکایت کنند. هنگامی که فردی با زور و اجبار به تصرف مال غیر می‌پردازد، تصرف عدوانی انجام داده است. این موضوع علاوه بر تضییع حقوق مالکانه فرد، پیامدهای حقوقی و قانونی جدی برای متجاوز در بر خواهد داشت. لازم به ذکر است که این نوع تصرف در قانون دارای انواع مختلفی دارد که هر کدام از این انواع شرایط مختلفی را برای شکایت می‌طلبند. در این مقاله ضمن بررسی انواع تصرف عدوانی به نحوه شکایت و پیگیری آن اشاره می‌کنیم. در واقع این مسئله می تواند موضوع، تصرف مال از طریق نامشروع قرار بگیرد.
انواع تصرف عدوانی
تصرف عدوانی به این معناست که فردی با زور و قهر، ملک شخص دیگری را از وی بگیرد. در واقع این تصرف یا عمل بدون رضایت مالک مال غیر منقول انجام می‌شود. این تصرف در قانون دارای انواع حقیقی و کیفری است که در ادامه به بررسی این انواع می‌پردازیم.
تصرف عدوانی حقوقی
همانطور که اشاره کردیم، در تصرف عدوانی، مال غیر منقولی که به دلایل مختلفی از جمله مالکیت یا اجاره در ید دیگری قرار دارد و در آن سابقه تصرف دارد، با قهر و غلبه و زور از تصرف وی خارج می‌کند و به نوعی در ملک تصرف می‌نماید. برای و رفع تصرف می‌توان بسته به شرایط به دعوای رفع تصرف حقوقی یا کیفری پرداخت. طرح دعوای حقوقی از طریق دادخواست منجر به صدور رای تصرف عدوانی شده و مجازاتی برای فرد متصرف در نظر گرفته نمی‌شود.
شرایط طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی عبارتند از:
- موضوع مورد اختلاف و تصرف مال غیر منقول اعم از زمین یا ملک باشد.
- تصرف به نحو عدوان صورت گرفته باشد: یعنی با قهر و غلبه و زور باشد.
- فرد مدعی دعوای تصرف یا همان خواهان دعوی، سابقه تصرف داشته باشد؛ به این معنی که فرد مدعی پیش از تصرف ملک توسط شخص متصرف، در ملک مورد نظر سکونت و تصرف داشته باشد. مبنای تصرف در این موضوع، عرفی است و مدت کوتاه یا مدت طولانی و بلند فرقی ندارد.
- فرد متصرف یا همان خوانده دعوی، سبق تصرف نداشته باشد؛ به این معنی که شخصی که با قهر و غلبه ملک خواهان را تصرف کرده است، پیش از آن زمان، در ملک تصرف شده سابقه تصرف نداشته باشد.
تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری نوع دیگری از تصرف عدوانی است که در آن، برای طرح دعوا علیه فرد متصرف می‌توان از طریق شکواییه در محاکم طرح دعوا اقدام کرد. در واقع تصرف عدوانی کیفری به معنای استفاده از مال یا اموال متعلق به دیگری بدون داشتن مجوز یا اجازه از مالک اصلی است. این نوع تصرف جزو جرایم مختص قوانین حقوقی است و در صورت اثبات جرم، متخلف به مجازات حبس یا جریمه مالی محکوم می‌شود.
تحقق این دعوا به نحو کیفری شرایطی دارد که عبارتند از:
- موضوع مورد اختلاف و تصرف مال غیر منقول اعم از زمین یا ملک باشد.
- تصرف به نحو عدوان صورت گرفته باشد: یعنی با قهر و غلبه و زور باشد.
- فرد مدعی دعوای تصرف یا همان خواهان دعوی، سابقه تصرف داشته باشد؛ به این معنی که پیش از تصرف ملک توسط شخص متصرف، در ملک مورد نظر سکونت و تصرف داشته باشد. مبنای سابقه تصرف در اینجا عرفی است و تفاوتی ندارد که کوتاه مدت باشد یا طولانی مدت و بلند.
- فرد متصرف یا همان خوانده دعوی، سبق تصرف نداشته باشد؛ به این معنی که خوانده دعوا یا همان شخصی که با قهر و غلبه ملک خواهان را تصرف کرده است، پیش از این آن در ملک تصرف شده سابقه تصرف نداشته باشد. برای آشنایی بیشتر با این موضوع از بهترین وکیل در سعادت آباد کمک بگیرید.
مجازات تصرف عدوانی
قانون گذار در دعوای تصرف عدوانی با توجه به اینکه ملک بدون اجازه صاحب ملک تصرف می‌شود، مجازاتی را برای مجرم در نظر گرفته است. مالک میتواند با شکایت از متصرف، وی را طبق ماده 690 قانون مجازات اسلامی محکوم کند.
بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی هر کس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و‌زارعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی گردد به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.
دادگاه پس از طرح شکایت، طبق آیین دادرسی کیفری به پرنده رسیدگی می‌نماید. قاضی بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی، هر کدام از موارد زیر را برای مجازات شخص متصرف در نظر می‌گیرد.
- حبس از یک ماه تا یک سال
- رفع تصرف عدوانی
- اعاده وضع به حالت سابق
نحوه و مراحل شکایت تصرف عدوانی
نحوه و مراحل رسیدگی به شکایت تصرف عدوانی در پرونده‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد و بسته به شرایط هر پرونده و با توجه به قوانین و رویه‌های قضائی در این زمینه، در طول زمان تغییر می‌کند. اما به طور کلی، برای شکایت تصرف عدوانی لازم است تا مراحل زیر را طی نمود:
1-طرح دعوی
در مرحله اول، ابتدا شخص متضرر لازم است تا دادخواست تصرف عدوانی را به دادگاه صالح تقدیم کند. در این دادخواست، موارد مختلفی از جمله جزئیات مربوط به ملک اشغال شده، نحوه اشغال، خسارات وارده و سایر موارد مرتبط در نظر گرفته می‌شود.
2- ارائه مدارک لازم برای شکایت تصرف عدوانی
متقاضی در مرحله بعد لازم است مدارک مختلفی از جمله سند مالکیت، مستندات مربوط به تصرف غیرقانونی و هرگونه مدرک دیگری که ادعای وی را تأیید کند را به دادگاه ارائه دهد.
3- احضار طرف مقابل
سپس دادگاه پس از بررسی دادخواست و مدارک ارائه شده، طرف متخلف را احضار می‌کند تا پس از حضور در جلسه محاکمه، نسبت به اتهامات پاسخگو باشد.
4- جلسات رسیدگی
طرفین دعوی در جلسات رسیدگی، ادله و مستندات خود را به دادگاه ارائه می‌دهند و دادگاه با بررسی موضوع و در صورت نیاز استفاده از کارشناسان و شهود، پرونده را مورد بررسی قرار می‌دهد.
5- صدور رأی
پس از اینکه دادگاه به صورت کامل به بررسی پرونده پرداخت، رای نهایی خود را صادر می‌کند. این رای میتواند به صورت های مختلفی اعم از الزام متخلف به تخلیه ملک، پرداخت خسارت و سایر احکام صادر شود. در خصوص طی کردن تمام این مراحل می توانید از بهترین وکیل پایه یک دادگستری کمک بگیرید.
نکات حقوقی در تصرف عدوانی
باشد، در یک پاراگراف توضیح می‌دهم:
تصرف عدوانی به معنای ورود غیرقانونی و بدون اجازه به ملک یا حق متعلق به دیگری است، که جرم محسوب شده و مجازات‌های قانونی در پی دارد. مالک ملک یا صاحب حق میتواند از طریق مراجع قضایی، تقاضای خلع ید (خارج کردن) متصرف عدوانی را داشته و خسارات وارده را نیز مطالبه کند. در این دعاوی، اثبات مالکیت بر عهده صاحب حق است و دادگاه‌ها مسئول رسیدگی به موضوع و صدور احکام مربوطه هستند. همچنین امکان طرح دعوای موقت خلع ید نیز وجود دارد. شما می توانید در این خصوص از بهترین وکیل حقوقی در تهران کمک بگیرید.
سخن پایانی
در این مطلب اشاره کردیم که تصرف عدوانی جز مباحث بسیار مهم در دعاوی ملکی محسوب می‌شود که انواع و ارکان تحقق مختلفی دارد. اقدام به تصاحب اموال و دارایی‌های فرد دیگری به عنوان جرم شناخته می‌شود و قانون‌گذار برای شخص متصرف مجازات‌هایی را در نظر گرفته است که این مجازات میتواند به صورت حبس و جزای نقدی متفاوت باشد. با توجه به اینکه این مسائل حقوقی گستردگی زیادی دارند و ممکن است برای برخی از افراد دارای پیچیدگی و ظرافت بالایی باشند، بنابراین وجود یک متخصص و مشاور برای راهنمایی‌های بیشتر ضروری است. بدین منظور توصیه می‌کنیم با کارشناسان و وکلای ما در مجموعه وکیل خبره ارتباط برقرار نمایید. کلاهبرداری می تواند موضوع این جرم نیز قرار بگیرد.
سوالات متداول
1- تصرف عدوانی چیست؟
تصرف عدوانی به این معناست که فردی با زور و قهر و غلبه از ید، مال غیر منقولی را که شخص دیگری در آن سابقه تصرف دارد، تصرف کند که در متن مقاله به توضیحات مفصل آن پرداختیم.
2- آیا تصرف عدوانی انواع مختلفی دارد؟
بله، دعاوی تصرف عدوانی به دو نوع حقیقی و کیفری دستهبندی میشوند که برای تحقق هر کدام از آنها، شرایط خاصی لازم است که در متن مقاله به توضیح مفصل آنها پرداختیم.
3- تفاوت دعوای تصرف عدوانی با دعوای خلع ید چیست؟
در تصرف عدوانی تنها اثبات سابقه تصرف برای طرح دعوای تصرف کافیست ولی در دعوای خلع ید، مالک مال میتواند اقدام به طرح دعوا کند. همچنین دعوای خلع ید یک دعوای حقوقی است ولی دعوای تصرف عدوانی هم به صورت حقوقی قابل طرح است و هم به صورت کیفری.
