• نویسنده
• 4 نظر
• 1069 بازدید

اجرت‌المثل یکی از مفاهیم پرکاربرد در حقوق و همچنین در عرف جامعه است که سوالات متعددی در خصوص مطالبه اجرت المثل اموال برای افراد مطرح می شود. اینکه اجرت‌المثل ایام از چه زمانی شروع می‌شود و یا چگونه محاسبه می‌گردد، موراد بسیار مهمی است که تصمیم داریم در این مقاله به آن بپردازیم. وکیل خبره توصیه می‌کند به منظور کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص تا پایان مطلب با ما همراه باشید. شما می توانید در این خصوص می توانید از  بهترین وکیل تهران مشاوره دریافت کنید.

مفهوم اجرت المثل اموال

اجرت‌المثل از دو کلمه اجرت و مثل تشکیل می‌شود و به معنای معادل هزینه‌ای است که باید برای استفاده از مال یا دریافت خدمات یک شخص پرداخت گردد. اجرت‌المثل شامل اجرت‌المثل ایام زوجیت و اجرت‌المثل ایام تصرف یا همان اموال می‌شود. مطالبه اجرت المثل اموال یکی از روش‌های جبران خسارت است که در برخی موارد و شرایط توسط قانون‌گذار الزامی خواهد بود.

بر اساس ماده 337 قانون مدنی هر گاه شخصی بر حسب اذن صریح یا ضمنی از مال غیر، استیفا منفعت کند، صاحب مال می‌تواند برای دریافت اجرت‌المثل درخواست دهد؛ مگر اینکه اجازه استفاده از مال به صورت رایگان داده شود. این ماده قانون بیان می‌دارد که اجرت‌المثل اموال، مبلغی است که به صورت عرف یا توسط مرجع قضایی به دلیل استفاده و بهره‌برداری از موال دیگران تعیین می‌شود و مصرف‌کننده از مال باید برای پرداخت آن به مالک و صاحب مال اقدام کند.

دقت داشته باشید که قانون‌گذار در خصوص اجرت‌المثل اموال، در موارد مختلفی از قانون مدنی و سایر قوانین مرتبط به بیان شرایط، احکام و موارد تعلق اجرت‌المثل پرداخته است. بنابراین در این خصوص قانون ویژه‌ای در نظر گرفته نشده است که در ادامه به برخی قوانین و مواد مرتبط با اجرت‌المثل اموال اشاره می‌کنیم:

• قانون مدنی: مواد 320، 337، 488، 494، 495، 504، 533، 535 و غیره
• قانون آیین دادرسی مدنی: مواد 165، 515
• قانون اجرای احکام مدنی: ماده 48
• روابط موجر و مستاجر مصوب سال 56 و 62: ماده 3 قانون مصوب سال 62 و ماده 11، 6، 14 و 16 قانون سال 56
• قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1382: ماده 132
• بند الف ماده 148 مکرر قانون ثبت، ماده 26 اصلاحی آئین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی
• ماده 34 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع اصلاحی 1372

انواع اجرت المثل اموال

مطالبه اجرت المثل اموال تنها در موارد غیرمنقولی مانند زمین و خانه صدق می‌کند که نقل آن‌ها از محلی به محل دیگر امکان‌پذیر نباشد. به عنوان مثال، هنگامی که شخصی به مدت یک سال یا بیشتر در خانه شخص دیگری زندگی کند و صاحب ملک، مبلغی را به عنوان ارزش استفاده از منزل از وی طلب کند، فرد مورد نظر باید مبلغ عنوان شده را بپردازد.

لازم به ذکر است که مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف در این موارد تنها زمانی مصداق دارد که هیچ قراردادی بین طرفین وجود نداشته و یا از بین رفته باشد. لذا در مواردی که قرارداد اجاره‌ای میان طرفین وجود داشته باشد، مطالبه اجرت‌المثل امکان‌پذیر نخواهد بود و تنها رقم مندرج در قرارداد طبق توافق طرفین باید پرداخت شود.

غصب اموال یکی دیگر از موارد مهم اجرت‌المثل اموال است که در مواقعی صورت می‌گیرد که فردی بدون اجازه مالک (چه جاهل چه عالم) از مال او استفاده کرده باشد و شخص غصب‌کننده علاوه بر اینکه ضامن عین یا بدل مال مغصوب است، بلکه نسبت به منافع مال، مسئولیت دارد. لازم به ذکر است که تفاوتی ندارد که غاصب از آن مال استفاده کرده باشد یا خیر. غصب مال به معنی:

 در اصطلاح قانون مدنی به شخصی که با قهر و غلبه به مال متعلق به شخص دیگری تسلط پیدا کرده است، غاصب گفته می‌شود. مال غصبی یا مال مغصوب نیز به معنای مال متعلق به شخص دیگری است که غاصب با قهر و غلبه بر آن تسلط پیدا می‌کند.

در مواردی که عقد اجاره به پایان می‌رسد و مستأجر بدون اجازه موجر به تصرفات خود ادامه می‌دهد، شخص موجر می‌تواند دعوای مطالبه اجرت المثل اموال ناشی از تصرفات خارج از قرارداد مستاجر را مطرح کند. همچنین شما می توانید از  بهترین وکیل ملکی در تهران مشورت نمایید.

نحوه مطالبه اجرت المثل اموال

مطالبه اجرت المثل اموال یکی از درخواست‌های جبران غصب محسوب می‌شود و نه تنها ضامن مال است، بلکه منافع او نیز محسوب می‌گردد. به عنوان مثال هنگامی که مدت زمان اجاره به پایان می‌رسد و مستاجر بدون اجازه موجر به تصرف خود در ملک ادامه می‌دهد، موجر می‌تواند به برای خسارت مالی ناشی از تصرف مستاجر در ملک خارج از قرارداد شکایت کند.

دعوای اجرت‌المثل اموال مانند سایر دعاوی حقوقی نیاز به تنظیم درخواست دارد و شخص شاکی باید آن را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند که پس از آن، به دادگاه محل سکونت خوانده ارسال می‌شود. قاضی پس از تشکیل جلسه، طرفین دعوا را برای ارائه دادخواست و مدارک خود دعوت می‌کند. سپس در صورت پذیرفته شدن ادعای خواهان، اگر طرفین در خصوص مبلغی به توافق نرسند، با اخذ نظر کارشناس رسمی دادگستری، شخص خوانده به پرداخت مبلغی بابت اجرت المثل محکوم می‌گردد.

حکم محکومیت در مطالبه اجرت المثل اموال مانند سایر محکومیت‌های مالی پس از گذشت مراحل و یا مدت اعتراض قطعی شده و با صدور اجرائیه و سپری شدن مدت زمان قانونی 12 روزه به منظور اجرای آن، پرونده به تقاضای ذینفع یا همان محکوم له به اجرای احکام ارسال می‌شود.

ار جمله مدارک لازم جهت مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصویر اصل سند مالکیت (اختیاری)
• تصویر اجاره‌نامه (اختیاری)
• تصویر نظریه کارشناسی (اختیاری)
• به همراه داشتن کارت ملی جهت احراز هویت و کارت عابر بانک جهت پرداخت هزینه دادرسی

در صورت عدم وجود مدارک فوق، می‌توانید هر کدام از موارد زیر را ارائه دهید:

شهادت شهود و مطلعین، تحقیقات محلی، معاینه محلی، درخواست جلب نظر کارشناس، درخواست استعلام، شماره پرونده استنادی، سایر دلایل و مستندات. بهتر است که برای نحوه مطالبه اجرت المثل اموال از بهترین وکیل حقوقی در تهران کمک بگیرید.

اجرت المثل ایام تصرف از چه زمانی شروع می شود؟

مدت زمان مطالبه اجرت المثل اموال در رابطه با موضوعات مختلف، متغیر است که در زیر به چند مورد آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• در مواردی که مستاجر بدون اجازه مالک و پس از تمام شدن مدت زمان قانونی به تصرف خود در ملک ادامه دهد، بر اساس ماده 494 قانون مدنی از زمان منقضی شدن قرارداد اجاره شروع می‌شود.
• در صورتی که برای اجاره بها، اجرت‌المسمی در نظر گرفته شده و مدت اجاره منقضی شده باشد، مستاجر لازم است تا مطابق با قانون روابط موجر و مستاجر مصوب سال 56، اجرت‌المثل را به میزان اجرت‌المسمی در زمان آخر هر ماه اجاری و ظرف 10 روز به موجر یا نماینده قانونی وی بپردازد.
• در مواردی که تصرف عدوانی باشد، بر اساس ماده 165 قانون آیین دادرسی مدنی، زمان آغاز و خاتمه پرداخت اجرت‌المثل اموال، تاریخ شروع و پایان تصرف عدوانی خواهد بود. چنانچه از داور در قرارداد خود استفاده کردید ممکن است شرایط ابطال رای داور پیش آید.

رای وحدت رویه من باب مطالبه اجرت المثل اموال

رای وحدت رویه اجرت المثل، به طور کلی به آراءی اشاره دارد که توسط دیوان عالی کشور صادر شده و به عنوان حکم قانونی معتبر همراه با تمامی دادگاه‌ها و مراجع قضایی در کشور برای پیروی و اجرا می‌باشد. یکی از مهم‌ترین این آرا، رای شماره 31 مورخ پنجم آذرماه 1363 است که به عنوان رای وحدت رویه اجرت المثل نیز شناخته می‌شود.در این رای وحدت رویه، قانونگذار تفکیکی بین دعوی مطالبه وجوه مربوط به غیرمنقول ناشی از عقود قراردادی و دعوی مطالبه وجوه مربوط به غیرمنقول غیرقراردادی و نیز اجرت المثل آن را در غیرمورد عقود و قراردادها مقرر کرده است. برای دریافت متن کامل رای وحدت رویه اجرت المثل، به قسمت زیر مراجعه کنید. شما برای راهنمایی بیشتر می توانید به وکیل شمال تهران مراجعه کنید.

نکته مهم در خصوص اجرت المثل اموال

در خصوص اجرت المثل اموال، چند نکته مهم وجود دارد که باید در نظر گرفته شود:

1. اجرت المثل به معنای مبلغی است که بابت استفاده از مال غیر باید به مالک پرداخت شود. این مبلغ باید متناسب با میزان و نوع استفاده از مال باشد.

2. اجرت المثل در مواردی که مالک اذن استفاده از مال را نداده باشد، قابل مطالبه است. در واقع، استفاده بدون اجازه از مال غیر موجب التزام به پرداخت اجرت المثل می‌شود.

3. میزان اجرت المثل باید براساس عرف و رویه معمول در آن نوع استفاده از مال تعیین شود. در صورت عدم وجود چنین عرفی، دادگاه باید با توجه به همه شرایط و جوانب موضوع، میزان مناسب اجرت المثل را تعیین کند.

4. پرداخت اجرت المثل در مواردی که استفاده از مال با اذن مالک صورت گرفته است، الزامی نیست مگر اینکه در قرارداد یا توافق طرفین، پرداخت اجرت المثل پیش‌بینی شده باشد.

5. اجرت المثل باید متناسب با میزان و نوع استفاده از مال باشد و نباید به گونه‌ای محاسبه شود که موجب ضرر و زیان برای استفاده‌کننده شود.

در مجموع، اجرت المثل نقش مهمی در جبران ضرر و زیان مالک ناشی از استفاده بدون اجازه یا خارج از حدود اذن او از مال دارد. رعایت اصول و موازین آن در تعیین میزان آن امری ضروری است.

سخن پایانی

توجه داشته باشید که اجرت المثل با خسارت متفاوت است، به طوری که غاصب می‌تواند علاوه بر غصب ملک، به آن خسارت هم وارد کند و در این صورت، مالک می‌تواند علاوه بر مطالبه اجرت المثل اموال خسارات وارده را نیز مطالبه نماید. شما می‌توانید به منظور کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان و وکلای مجرب ما در مجموعه وکیل خبره ارتباط برقرار کنید. شما می توانید از وکیل امور ثبتی مشاوره بگیرید.

سوالات متداول

1- منظور از اجرت‌المثل اموال چیست؟

اجرت‌المثل اموال یکی از انواع اجرت‌المثل در قانون است که به آن اجرت المثل ایام تصرف نیز می‌گویند و به مبلغی گفته می‌شود که توسط عرف یا مرجع قضایی به دلیل استفاده از اموال دیگران تعیین می‌گردد. استفاده‌کننده از مال ملزم به پرداخت اجرت‌المثل ایام تصرف به مالک و صاحب اموال است که توضیحات بیشتر در متن مقاله درج شده است.

2- اجرت‌المثل اموال از چه زمانی شروع می‌شود؟

مدت زمان مطالبه اجرت المثل اموال در خصوص موضوعات مختلف متفاوت است که در متن مقاله به توضیحات بیشتر آن پرداختیم.

3- اجرت‌المثل اموال چگونه محاسبه می‌شود؟

در محاسبه اجرت المثل ایام تصرف، عوامل مختلفی تاثیرگذار خواهند بود که از آن جمله می‌توان به شرایط موجود، نحوه استفاده، مدت زمان تصرف و نوع مال اشاره کرد.

نویسنده

administrator