• نویسنده
• 3 نظر
• 1237 بازدید

هنگامی که میان دو فرد، قراردادی منعقد می‌شود، تعهداتی در قرارداد درج می‌گردد که طرفین قرارداد می‌بایست این تعهدات را عمل کنند. در صورتی که یکی از طرفین قرارداد به برخی از آن‌ها عمل نکند، در این صورت، طرف دیگر قرارداد می‌تواند الزام به ایفای تعهد را با تقدیم دادخواست در مراجع قضایی مطالبه کند. به عبارت دیگر، الزام به ایفای تعهد به معنای اجبار متعهد به انجام تعهد است. در تعهدات قراردادی، اصل “قدرت اجبارکننده عقد” تا زمانی که عقد منحل نشده باشد، برقرار خواهد بود. توصیه می‌کنیم به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد الزام به ایفای تعهد و همچنین نحوه شکایت کیفری در خصوص عدم انجام تعهد تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

تعهد مالی یعنی چه

تعهد یکی از اصلاحات به کار رفته در علم حقوق است و ناظر به رابطه‌ای حقوقی است. تعهدات بر اساس موضوع آن‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

• تعهد به انتقال مال
• انجام عمل

در حالت کلی، تعهد به این معنی است که شخصی در برابر شخص دیگر، قول انجام یا خودداری از انجام فعلی را می‌دهد و به نوعی خود را ملزم به انجام آن می‌کند. با این تفاسیر، به تعهداتی که در نتیجه آن، مالی به متعهد له برسد، تعهدات مالی می‌گویند. در ادامه در رابطه با الزام به ایفای تعهد توضیحات بیشتری خواهیم داد.

الزام به ایفای تعهد مالی و غیر مالی

الزام به ایفای تعهد در اصطلاح به معنای مجبور کردن شخص متعهد به اجرای تعهدی است که از قبل قبول کرده است و متعهد امری را به عهده می‌گیرد که بر اساس آنچه که گفته شد، می‌تواند انتقال مال یا انجام عمل باشد. الزام به ایفای تعهد مالی و غیر مالی زمانی مطرح می‌شوند که موعد مقرر برای انجام تعهد گذشته است و شخص متعهد از انجام تعهد خودداری کرده باشد.

از طرفی، الزام به ایفای تعهد براساس ماهیت تعهد به دو نوع تقسیم می‌شود:

• الزام به ایفای تعهد مالی
• الزام به ایفای تعهد غیرمالی

در ادامه به توضیحات بیشتر هر کدام از این موارد می‌پردازیم:

• الزام به ایفای تعهد مالی

در الزام به ایفای تعهد مالی، تعهد مورد نظر مالی است و این یعنی نفع مالی برای شخص متعهد له داشته باشد که قابل تقویم به پول خواهد بود. در چنین مواردی، اگر شخص متعهد شود که مبلغی را در تاریخ مشخصی به متعهد له بپردازد و وی از این کار خودداری کند، متعهد له می‌تواند برای الزام به ایفای تعهد مالی از دادگاه اقدام نماید.

همچنین در صورتی که شخص متعهد شده در انجام تعهد مالی، تاخیری داشته باشد، متحمل خساراتی می‌شود و علاوه بر الزام به ایفای تعهد مالی می‌بایست خسارات ناشی از تاخیر در انجام تعهد را پرداخت کند. بر اساس ماده 228 قانون مدنی، در صورتی که موضوع تعهد، وجه نقد باشد، شخص متعهد شده به جبران خسارت حاصله از تاخیر تادیه محکوم می‌شود. به عبارتی، شخص متعهد شده مدیون خواهد بود و باید دین خود را ادا کند.

در صورتی که حادثه‌ای خارجی باعث شود تا شخص متعهد نتواند به تعهدات خود عمل کند، نمی‌توان وی را به پرداخت خسارات تاخیر در انجام تعهد محکوم نمود و تنها می‌بایست الزام به ایفای تعهد مالی را پرداخت نماید. ماده 229 قانون مدنی در این باب بیان می‌دارد در صورتی که متعهد به خاطر حادثه‌ای که دفع آن خارج از حیطه اختیارات اوست، نتواند تعهد خود را انجام دهد، محکوم به تادیه خسارت نخواهد بود.

• الزام به ایفای تعهد غیر مالی

در برخی موارد، موضوع تعهد ممکن است غیر مالی باشد و این بدان معناست که شخص متعهد له هیچ نفع مستقیم مالی ندارد؛ البته ممکن است که آثار مالی داشته باشد. تعهد به انجام عمل و یا ترک عمل مصداقی از تعهدات غیر مالی به شمار می‌روند. به طور مثال، شخصی متعهد می‌شود که خانه فرد دیگری را در مدتی مشخص رنگ‌آمیزی کند. در صورتی که شخص متعهد شده از انجام تعهد خود خودداری کند، فرد دیگر می‌تواند از طریق مراجع صالح، برای الزام به ایفای تعهد غیر مالی اقدام نماید.

در الزام به ایفای تعهد غیر مالی دو حالت به وجود می‌آید که در ادامه به بررسی این حالت‌ها می‌پردازیم:

حالت اول) عمل موضوع تعهد در الزام به ایفای تعهد غیر مالی به گونه‌ای است که هر فردی می‌تواند آن را انجام دهد. به عنوان مثال، در مثالی که پیشتر به آن اشاره کردیم (رنگ‌آمیزی خانه)، قانون‌گذار شخص متعهد را الزام به ایفای تعهد غیر مالی می‌کند و در صورتی که اگر الزام وی ممکن نشود، شخص دیگری، رنگ‌آمیزی را انجام می‌دهد و هزینه عمل از فرد متعهد مطالبه می‌شود.

حالت دوم) حالت دیگری نیز وجود دارد و به گونه‌ای است که عمل موضوع تعهد تنها توسط متعهد ممکن خواهد بود. به عنوان مثال تعمیر یک خودروی خاص که هر کسی از پس آن بر نمی‌آید. در این صورت، دادگاه ابتدا متعهد را الزام به ایفای تعهد غیر مالی می‌کند و در صورتی که الزام وی امکان‌پذیر نباشد، دادگاه برای هر روز تاخیر در انجام تعهد، خساراتی را برای شخص متعهد شده تعیین می‌نماید. در این جا ممکن است به مطالعه مقاله  الزام به تنظیم سند رسمی نیاز پیدا کنید.

دادخواست الزام به ایفای تعهد

دادخواست الزام به ایفای تعهد، یک درخواست رسمی است که مطابق آن، یک شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند از شخص حقیقی یا حقوقی دیگری بخواهد تا تعهدی را که در گذشته بر عهده گرفته است را انجام دهد. این تعهد می‌تواند ناشی از یک قرارداد، توافق‌نامه، حکم دادگاه، یا حتی یک عرف و عادت باشد.

برای طرح دادخواست الزام به ایفای تعهد، لازم است که خواهان، تعهد مورد نظر را به‌طور دقیق و روشن در دادخواست خود مشخص کند. توصیه می شود که دلایل و مدارک مبنی بر عدم انجام تعهد مورد نظر توسط خوانده با کمک وکیل حقوقی به دادگاه ارائه شود.

در صورتی که دادگاه دعوای الزام به ایفای تعهد را وارد بداند، حکم به الزام خوانده به انجام تعهد مورد نظر صادر می‌کند. این حکم، برای خوانده لازم‌الاجرا است و در صورتی که خوانده از انجام تعهد خود خودداری کند، شخص یا سازمان خواهان می‌تواند از طریق اجرای احکام، حکم دادگاه را اجرا کند.

نکته مهم در خصوص الزام به ایفای تعهد

یکی از اصول بنیادین قانون مدنی ایران، اصل “لزوم قراردادها” یا همان الزام به ایفای تعهد است. این اصل بیان می‌کند که طرفین قرارداد ملزم به اجرای تعهداتی هستند که در قرارداد خود پذیرفته‌اند. این امر به منظور حفظ نظم حقوقی و تأمین انتظارات طرفین قرارداد اعمال می‌شود. به عبارت دیگر، طرفین قرارداد باید به تعهداتی که در قرارداد خود پذیرفته‌اند، پایبند باشند. بر این اساس در صورتی که یکی از طرفین از ایفای تعهدات خود خودداری کند، قانون مدنی ضمانت اجراهایی را برای اجبار وی به انجام تعهد یا پرداخت خسارت در نظر گرفته است. این ضمانت اجراها می‌تواند شامل اجرای عین تعهد، فسخ قرارداد، پرداخت خسارت، یا اجبار به انجام تعهد باشد. در واقع، قانونگذار با در نظر گرفتن این ضمانت اجراها، به دنبال تضمین اجرای تعهدات قراردادی و حفظ حقوق طرفین است.

سخن پایانی

همانطور که در این مطلب اشاره کردیم، الزام به ایفای تعهد به معنای اجبار متعهد به انجام تعهدی است که پیشتر قبول کرده است. تعهدات تنها ریشه قراردادی ندارند و حتی اگر فردی بر طبق قانون یا عرف نیز ملزم به انجام تعهدی باشد ولی از انجام آن خودداری کند، متعهد له می‌تواند درخواست الزام متعهد به ایفای تعهد را به دادگاه ارائه دهد.

سوالات متداول

1- دعوی الزام به ایفای تعهد و تنظیم سند رسمی چه رابطه‌ای با یکدیگر دارند؟

دعوی الزام به تنظیم سند رسمی یکی از دعاوی الزام به ایفای تعهد است و معمولا زمانی مطرح می‌شود که شخصی ملکی را به شخص دیگر فروخته باشد ولی به هر دلیلی سند ملک به نام خریدار منتقل نشده باشد.

2- اگر تعهدات الزام متعهد ممکن نباشد، تکلیف چیست؟

در صورتی که هر کدام از تعهدات مالی و غیر مالی الزام متعهد ممکن نباشد و علاوه بر آن، انجام تعهد توسط شخص دیگر با هزینه متعهد امکان‌پذیر نباشد، آخرین راهکار قانونی برای جبران خسارات شخص متعهد له، فسخ قرارداد خواهد بود.

3- آیا الزام به ایفای تعهد انواع مختلفی دارد؟

بله، الزام به ایفای تعهد بر اساس ماهیت تعهد به دو نوع الزام به ایفای تعهد مالی و الزام به ایفای تعهد غیر مالی تقسیم می‌شود.

4_در چه صورتی شخص از پرداخت خسارت معاف خواهد شد؟

در صورتی که متعهد به واسطه‌ی حادثه‌ای که دفع آن خارج از حیطه‌ی اقتدار اوست، نتواند از عهده‌ی تعهد خود بر آید، از پرداخت خسارت معاف خواهد شد. با این حال، متعهدله همچنان می‌تواند از دادگاه درخواست کند که متعهد را به ایفای تعهد خود ملزم کند.

نویسنده

administrator